Yapay Zeka ve Sağlık Alanındaki Kullanımı

Sağlık alanı insanlık tarihi boyunca gelişim göstermiştir. Zaman ilerledikçe yeni teknolojiler dahil olmuş, yeni tedaviler ve teknikler ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler neticesinde insan ömrü uzamaya ve hastalıklara karşı daha dirençli hale gelmeye başlamıştır. Ortaya farklı ilaçlar çıkmakta ve bu ilaçlar hastalıklar ile savaşmaktadır. Günümüzde ise teknoloji son hızla daha iyi bir konuma gelmektedir. Uzun zamandır teknoloji süreci içinde olan bir kavram mevcuttur: Yapay zeka.

Bugün bu yazımızda önce yapay zeka nedir, hangi alanlarda aktif rol almaktadır ve en son sağlık alanında şu ana kadar yaptığı işler nelerdir onlardan bahsedeceğiz.

Yapay Zeka Nedir?

Genel yaklaşıma göre yapay zeka, insana özgü olan algılama, öğrenme, çoğul kavramları bağlama, düşünme, fikir yürütme ya da fikrini belirtme, sorun çözme, iletişim kurma, çıkarım yapma ve karar verme gibi yüksek bilişsel fonksiyonları veya otonom davranışları sergilemesi beklenen yapay bir işletim sistemidir. Bu sistem aynı zamanda düşüncelerden tepki üretebilmeli ve bu tepkileri fiziksel olarak dışa vurabilmelidir.

“Yapay zekâ” kavramının geçmişi modern bilgisayar bilimi kadar eskidir. Fikir babası, “Makineler düşünebilir mi?” sorunsalını ortaya atarak makine zekasını tartışmaya açan Alan Turing’dir.

Modern bilgisayarın atası olan bu makineler aslında insan zekasından ilham almıştır. Ancak sonraları, günümüz bilgisayarları daha çok uzman sistemler diyebileceğimiz programlar ile gündelik hayatımızın sorunlarını çözmeye yönelik kullanım alanlarında yaygınlaşmaya başlamıştır. 1970’li yıllarda büyük bilgisayar üreticileri olan Microsoft, Apple, Xerox, IBM gibi şirketler kişisel bilgisayar modeli ile bilgisayarı popüler hale getirdiler. Yapay zekâ çalışmaları ise daha dar bir araştırma çevresi tarafından geliştirilmeye devam etmiştir.

Yapay Zeka Kullanım Alanları

Eğlence: Gelecek yıllarda evinizde otururken, seçtiğiniz sanal aktörleri içeren özel bir film izlemek isteyebilirsiniz. Gelişmiş tahmin programları sayesinde, bir film senaryosunun hikayesi analiz edilirken, gişe potansiyeli de tahmin edilebilecektir.

Siber Güvenlik: Şirketler bilgisayar korsanlarından bir adım önde olmak için mücadele etmektedir. USC uzmanları, yapay zekâ tarafından sağlanan kendi kendine öğrenme ve otomasyon yeteneklerinin, verileri daha sistematik ve uygun fiyatlı bir şekilde koruyabileceğini ve insanları terörizmden veya daha küçük ölçekli kimlik hırsızlığından uzak tutabileceğini belirtmektedir.

Yaşamsal Faaliyetler: AI asistanları, yaşları itibariyle birinin yardımına ihtiyaç duyan kişilerin bağımsız olarak yaşamasına ve kendi evlerinde daha uzun süre kalmasına yardımcı olacaktır. Yapay zekâ sistemi evdeki yiyecekleri hazır tutacak, yüksek raflarda bulunan eşyalara güvenli bir şekilde ulaşacak ve kişilerin evindeki hareketlerini her daim kontrol edecektir.

Ulaşım: AI’ın yakın zamanda en büyük etkiye sahip olabileceği durum otomobillerdir. İnsanlardan farklı olarak AI sürücüleri; asla radyoya veya telefona bakmamakta, arka koltuktaki çocuklarla tartışmaya girmemektedir. Google sayesinde günümüzde kullanılan otonom araçların 2030 yılına kadar kullanımının daha da artması beklenmektedir.

Eğitim: Yapay zekâ ve eğitim teknolojileri, öğrencilerin eksik alanlarını analiz edebilecek ve programı bireye uygun bir şekilde tasarlayabilecektir. Kişiye özel oluşturulan eğitim programı ile öğrencilerin, hem daha verimli olacağı hem de gelecekte işini seven bir birey olarak çevresine yarar sağlayacağı öngörülmektedir. Eğitim yazılımlarını öğrenci ihtiyaçlarına göre kişiselleştiren yapay zekâ, öğrencilerin eksiklerini daha iyi analiz etmekte ve gelişim için kişiye özel destek oluşturmaktadır.

Akıllı bilgisayar sistemleri ile desteklenen akıllı veri toplama, günümüzde aktif olarak birçok okul tarafından uygulanan bir işlemdir. Bugün bazı okullar, öğrencilerin gelişim sürecini takip edebilmek ve bu analiz ile öğrencinin performansını artırabilmek için de yapay zekâ teknolojisini kullanmaktadır.
Yapay zekanın bazı kullanım alanlarını ele aldık. Daha başka alanlar da mevcuttur. İleride de bu alanlar artacak ve neredeyse her yerde yapay zekayı görmeye başlayacağız. Şimdi ise asıl konumuz olan sağlık alanından bahsedeceğiz.

Sağlıkta Yapay Zekâ
Sağlık hizmetlerinde yapay zeka, karmaşık tıbbi ve sağlık hizmetleri verilerinin analizinde, insan bilişini taklit etmek için makine öğrenimi algoritmalarını, yazılımlarını veya yapay zekayı tanımlamak için kullanılan kapsamlı bir terimdir.

Sağlıkla ilgili AI uygulamalarının ilk amacı, hastalığı önleme veya tedavi teknikleri ile hasta sonuçları arasındaki ilişkileri analiz etmektedir. Tanı süreçleri, tedavi protokolü ve ilaç geliştirme, kişiye özel tıp, hasta izleme ve bakım gibi uygulamalar için yapay zeka programları uygulanmaktadır. AI algoritmaları, hastalığın önlenmesi ve teşhisi için elektronik sağlık kayıtları aracılığıyla büyük miktarda veriyi analiz etmek için de kullanılabilir.

IBM ve Google gibi büyük teknoloji şirketleri de sağlık hizmetleri için AI algoritmaları geliştirmiştir. Ayrıca hastaneler maliyeti azaltmak, hasta memnuniyetini artırmak, personel ve iş gücü ihtiyaçlarını karşılamak, girişimleri desteklemek için AI yazılımlarına ihtiyaç duymaktadır. Şu anda, Amerika Birleşik Devletleri sağlık hizmetlerinde yapay zekanın gelişimini ilerletmek için milyarlarca dolar yatırım yapmaktadır. Şirketler, yatılı hasta sayısını ve kalış süresini azaltarak, personel seviyelerini uygun hale getirmektedir. Bu sayede sağlık yöneticilerinin işlerinin iyileştirilmesine yardımcı teknolojiler geliştirilmektedir.

Sağlık alanına baktığımızda bazı branşlarda yapay zekanın kullanımı görmekteyiz. Bu alanlardan bazıları şunlardır:

Dermatoloji: Dermatoloji, görüntülemesi diğer alanlara göre fazla olan bir uzmanlık alanıdır. Derin öğrenmenin gelişimi görüntü işlemeye güçlü bir şekilde bağlanmıştır. Bu nedenle dermatoloji ile derin öğrenme arasında doğal bir uyum bulunmuştur.

Radyoloji: Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme ile hastalıkları tespit ve teşhis etmek için radyoloji alanında yapay zeka üzerinde çalışılmaktadır. Kuzey Amerika Radyoloji Derneği 24 Şubat 2021 tarihinde radyolojide yapay zekaya odaklanmıştır. Stanford’da yapılan bir çalışmada, hastalarda zatürreyi bu çalışmada gönüllü olarak yer alan radyologlardan daha iyi tespit edebilecek bir algoritma oluşturulmuştur. Onkolojide görüntüleme sayesinde, yapay zeka anormallikleri tespit etmek ve zaman içinde değişimi izlemek için iyi hizmet verebilmiştir. Bunlar onkolojik sağlıkta iki temel faktör olmuştur.

Psikiyatri: Psikiyatride AI uygulamaları kavram kanıtlama aşamasındadır. Kanıtların hızla genişlediği alanlar arasında sohbet robotları, insan davranışını taklit eden konuşma aracıları, anksiyete ve depresyon için çalışmalar yer almaktadır.

Ayrıca bu alanlar dışında sağlıkta yapay zeka çalışmaları ilerledikçe hastalık teşhisi, hasta kontrolü, ilaç etkileşimlerinin incelenmesi ve hasta kayıt bilgilerinin sisteme otomatik kaydedilme işlerinin de yapay zeka tarafından yapılmaya başlandığı not düşülmüştür.
Baktığımızda yapay zeka sağlık alanında baya bir gelişme kaydetmektedir. İlerleyen süreçlerde göreceğiz ki sadece yapay zeka değil ayrıca robotik sistemler de daha aktif olacak ve tıp alanında büyük gelişmeler yaşanacaktır.

Kaynakça:
1- https://hbr.org/2016/01/algorithms-need-managers-too
2- https://fortune.com/longform/ibm-watson-health-business-strategy/
3- https://www.techtarget.com/searchhealthit/feature/Predictive-analytics-in-healthcare-helps-improve-OR-utilization
4- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7211783/
5- https://dermnetnz.org/topics/image-acquisition-in-dermatology
6- https://www.jmir.org/2019/10/e16356/
7- https://www.ijoms.com/article/S0901-5027(18)30299-6/fulltext
8- https://www.yapayzekatr.com/2020/01/06/yapay-zeka-ve-kullanim-alanlari/