Toplumsal Cinsiyet Terimleri

Toplumsal Cinsiyet Terimleri

Toplumsal cinsiyet çalışmaları günümüzde etki alanını giderek arttırarak  hak ettiği önemi görmeye başlamıştır. Bununla birlikte alana dair toplumsal farkındalığı arttırmak amacıyla düzenlenen eğitimler, seminer ve webinarlar ise giderek yaygınlaşmakta ve insanların konu hakkında bilgi edinmesini kolaylaştırmaktadır. Konu hakkında araştırmalar gün geçtikçe artmakta ve derinleşmektedir. Bu yazıda toplumsal cinsiyet konusu ile ilgilenmeye başlayan kimseler için faydalı olabilecek ve sık karşılaşılabilecek kelimelere ve anlamlarına yer verilmiştir.

 

Toplumsal Cinsiyet: Cinsiyetler arasında, kültürel olarak kurulan farkların tümüdür.

Feminizm: Cinsiyetler arası eşitliğe inanan ve amaçlayan düşünce sistemi.

Patriarşi (Ataerkillik): Erkek bireylerin daha güçlü olduğu hiyerarşik toplumsal yapılanma.

Mizojini(Kadın Düşmanlığı): Kadınlara karşı duyulan nefret.

Misandri(Erkek Düşmanlığı): Erkeklere karşı duyulan nefret.

Seksizm (Cinsiyetçilik): Erkeklerin kadınlardan üstün olduğu düşüncesi.

Düşmanca Cinsiyetçilik: Kadınların açıkça aşağılanması, hakarete uğraması ve objeleştirilmesini ifade eder.

Hayırsever Cinsiyetçilik: Cinsiyetçiliğin üstü örtülü biçimde, iltifat şeklinde yapılması durumu. Kadınların erkekler tarafından korunması gerektiği düşüncesi buna bir örnektir.

İçselleştirilmiş Cinsiyetçilik: Cinsiyet ayrımcılığının, kişinin düşünce yapısının ve inanışlarının  bir parçası olması durumudur.

Kurban Suçlama(Mağdur Suçlama): Bir olayın mağdurunun olaydan kısmen veya tamamen sorumlu tutulması, tutulmaya çalışılmasıdır.

Male Gaze (Erkek Bakışı): Edebiyat, sanat, sinema gibi alanlarda kadınların cinsel açıdan objeleştirilmesi ve erkek izleyicinin hazzına yönelik şekilde sunulmasıdır.

Ayrıcalık: Toplumdaki bazı kimselerinden diğerlerinden daha avantajlı durumda olmasını ifade eder.

Mansplaining: Bir kadına karşı, herhangi bir konuda üstünlük taslayarak küçümseyici biçimde konuşulmasına karşılık gelir.

Manspreading: Erkeklerin özellikle toplu taşıma araçlarında bacakları açık oturarak birden fazla koltuğu kaplamasına verilen addır.

Bropropriating: Bir kadının fikrinin bir erkek tarafından izinsiz alınarak kendi fikri gibi yansıtılması durumudur.

Cinsiyetler Arası Ücret Farkı (Gender Pay Gap): Dünya genelinde kadınların, aynı işleri yaptıkları erkeklerden daha az maaş almasına verilen isimdir.

Psikolojik Şiddet: Birçok alt başlığı bulunan, tanımlanması fiziksel şiddete göre çok daha zor olan bir şiddet türüdür. Failin; mağduru manipüle etmesi, çevresinden uzaklaştırması, değersiz olduğunu düşündürmesi gibi birçok yolla yapılır ve mağdur üzerinde son derece olumsuz etkileri vardır.

a) Stashing (Saklama): Beraber olunan insanın, sizi çevresinden saklaması sanki yasak bir ilişki yaşıyormuş gibi davranması durumudur.

b)Ghosting (Yok olma): Görüşülen kişinin aniden ve hiçbir sebep sunmadan ortadan yok olmasıdır.

c)Breadcrumbing (Yemleme): Birlikte olunan kişinin, oldukça olumlu davranışlar sergilemesini takip eden kısa süre içerisinde ortadan yok olması ve daha sonra yeniden iletişime geçmesidir.

d)Cushioning (Tamponlamak): Birlikte olunan kişinin başka bir ilişki içerisinde olması fakat bu ilişkiyi bitireceğini ifade ederek yalan söylemesidir. Böylece her iki ilişkiyi de muhafaza eder.

e)Zombieing (Hortlama): Görüşmeyi kestiğiniz kişinin yok olduktan sonra aniden ortaya çıkması ve bu davranışları tekrarlamasıdır.

f)Gaslighting(Akıl Bulandırma): Birlikte olunan kişinin, partnerini sürekli olarak akli dengesini sorgulama itmesi ve yanlışlaması durumudur.

Cinsel Şiddet: Cinselliğin mağduru küçük düşürmek, kontrol etmek veya cezalandırmak için kullanılmasıdır.

Ekonomik Şiddet: Maddi güç ve üstünlüğün mağduru kontrol etmek ve denetlemek için kullanılmasıdır.

Dijital Şiddet: Teknoloji araçlarının mağduru kontrol etmek için kullanılması, dijital platformlar üzerinden zorbalama, gizliliğin ihlali gibi durumları tanımlamak için kullanılır.

Flört Şiddeti: Kadın ve erkeğin romantik çift olmasının arından kadının şiddet şiddet görmesini ifade eder.

TERF: Açılımı “trans exclusionary radical feminists” “trans dışlayıcı radikal feministler” olan kısaltma, transfobik radikal feminist grupları adlandırmak için kullanılır.

Transmizojini: Transfobi ve kadın düşmanlığının bir karışımdır.

Kesişimsel Feminizm: Cinsiyetler arası eşitliği ve kadın güçlenmesini savunurken toplumun farklı kesimlerinden kadınların durumunu gözeten anlayıştır. Bu tip feminizm anlayışı kadınların sosyal statüleri, ırkları, ekonomik durumları, dinleri, cinsel yönelimleri gibi özellikleri dikkate alır.

Transfeminizm: Trans kadınlar için trans kadınlar tarafından başlatılan bir hareket olarak Emi Koyama tarafından özgürlüklerini tüm kadınların özgürleşmesine bağlayan ve bunun ötesinde gören feminizm biçimi olarak tanımlanmıştır.

Cinsel Yönelim: Kişinin romantik& fiziksel ilişkilerinde hangi cinsiyete yöneldiğini ifade eden kavram. Tercih değildir.

Homoseksüel: Romantik ve fiziksel olarak aynı cinse ilgi duyan kişidir.

Homofobi: Homoseksüellere karşı duyulan nefreti ifade eder.

Heteroseksüel: Romantik ve fiziksel olarak karşı cinse ilgi duyan kişidir.

Heteronormativite: Heteroseksüelliğin toplumsal norm, doğal bir durum olarak kabul edilmesidir.

Biseksüel: Hem kendi hem de karşı cinse ilgi duyan kişilerdir.

Bifobi: Biseksüellere karşı duyulan nefreti ifade eder.

Düzcinsel: Heteroseksüel kişi.

Kuir (Queer): Heteroseksüel kategorisinin dışında kalan ve kendini bu şekilde tanımlamayan tüm kişiler için kullanılan kapsayıcı bir terimdir.

Atanmış Cinsiyet: Doğduğu andan itibaren bireye atanan cinsiyettir. Biyolojik cinsiyete dayanır.

Trans: Doğumda atanan cinsiyetinin dışında bir cinsiyet kimliği olduğunu beyan eden kişidir.

Cinsiyet Kimliği: Kişinin kendini ait hissettiği cinsiyet grubudur. Kişinin cinsiyet kimliği atanan cinsiyetle aynı olabilir veya olmayabilir.

Transfobi: Translara karşı duyulan nefreti ifade eder.

Natrans (Cisgender): Cinsel kimliği ve biyolojik cinsiyeti aynı olan kişidir.

Akışkan Cinsiyet: Kadın ve erkeğin karışımı olabilen zaman zaman değişebilen cinsiyet kimliği biçimidir.

Nötr Cinsiyet: Kişinin kendini cinsiyetsiz olarak tanımlamasıdır. Herhangi bir cinsiyet aidiyeti bulunmaz.

yazı

Merhaba! Ben Rabia Gül Yazar. Kültür ve iletişim bilimleri üzerine çalışıyorum. Edebiyat, sanat, sinema ve medya incelemeleri yapmayı seviyorum ve bu alanlarda kendimi geliştirmeye çalışıyorum!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir