H. Tuğça Şener | Astrofizikçi

Bu hafta görünürlük çalışmalarımızda Astrofizikçi H. Tuğça Şener bizlerle!

Tuğça’yı, Twitter ve Instagram üzerinden takip edebilirsiniz.

Kendinizi tanıtabilir misiniz?

Ben H. Tuğça Şener. Astrofizikçi ve bilim iletişimcisiyim. 2006 Şubat’ında Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden mezun olduktan sonra bir süre Almanya’da Max Planck Enstitüsü – Bonn Üniversitesinde yüksek lisans dersleri aldım, yüksek lisans diplomam ise Erciyes Üniversitesinden. Doktora çalışmalarım için Kuzey İrlanda – Birleşik Krallıklarda Armagh Gözlemevine gittim ve astrofizik doktoramı Queen’s University Belfast’tan aldım. 2,5 yıl Güney Kore’de doktora sonrası araştırmacı olarak Dev Macellan Teleskobu’nun bilim ekibinde yer aldım. 2019-2020 öğretim yılında Polonya Pedagoji Üniversitesi’nde Yrd. Doç olarak çalıştım. 2020 Ekim’inden itibaren çalışmalarımı bağımsız sürdürmekteyim.

Çalışma alanınız nedir? Bu alanı neden seçtiniz?

Doktora araştırmalarımı kimyasal anormallikler gösteren sıcak alt cüce türü yıldızlar üzerine yaptım ama daha genel itibariyle çalışma alanımın çift yıldızlar olduğunu söyleyebilirim. Her ne kadar lisans yıllarımdan beri gönlüm yüksek enerji astrofiziği çalışmakta olsa da Ankara Üniversitesi’ndeki lisans yıllarım ve özel öğrenci olarak katıldığım yüksek lisans çalışmalarım beni çift yıldızlara odaklanmaya yönlendirdi. Sonrasında bu alanın ne kadar geniş ve çeşitliliklerle dolu olduğunu görünce ilgim arttı ve başka bir konuya yönelmeyi düşünmedim.

Bu alanda kendini geliştirmek isteyen kişilere önerileriniz nedir? Nereden, nasıl başlamalılar?

Astronomi herkesin en kolay erişebileceği bilim dallarından biri. Bundan 15-20 yıl önce kendi dilimizde kaynak bulmak pek de kolay değildi ama artık internet sayesinde bu zorluğu aşmak çok kolay. Basılı kaynak tercih edenler için mutlaka önerdiğim kitap, Prof. Dr. Mehmet Emin Özel ve Prof. Dr. Talat Saygaç hocalarımızın hazırladığı ve sık sık içeriğini güncellediği, TÜBİTAK yayınlarının uzun yıllardır çok satanlarından biri olan ‘’Gökyüzünü Tanıyalım’’ kitabı olacaktır. Haftalık astronomi ve uzay haberleri ve temel konular üzerine detaylı bilgiler öğrenmek isteyenler için de 1 yılı aşkın süredir yayında olan AstroNotlar adlı oluşumumuzu öneririm. İçeriklere hem web sitemizden hem de Spotify ve benzeri birçok platformda podcast olarak erişebilirler. Üstelik her ay paylaştığımız aylık astronomi takvimlerimizi de sosyal medya hesaplarımızı takip ederek ister cep telefonlarında ister bilgisayarlarının masaüstünde kullanmak üzere indirebilirler.

Bu alanda çalışırken yaşadığınız olumlu/olumsuz deneyimler neler? Nasıl üstesinden geldiniz?

Sıklıkla karşılaştığım şey insanların “Yapamazsın!” demesi oldu, ama bunun bana has olduğunu düşünmüyorum. Ne yazık ki hayat şartları toplumu garantici olmaya yöneltiyor ve böyle olunca da çok fazla risk almadan, garanti hayatlar kurmak yönünde atılıyor adımlar. Maalesef sabit bir gelir garantisi hayatımızı idare etmemiz ve en temel ihtiyaçlarımız için yeterli gibi görünse de ruhumuzu ve zihnimizi tatmin etmeyen bir yaşam sürmek bir süre sonra katlanılır olmaktan çıkıyor. Bu nedenle öğrencilerime her zaman için denemelerini, çalışmalarını ve risk almaktan korkmamalarını öneririm. Hata yapmakta sorun yok, yeter ki aynı hatayı tekrarlamayın. Etrafınızdakilerin size “Yapamazsın, olmaz” dedikleri şeylerin oluruna bakıp “Nasıl yaparsam olur?” diye düşünün. Sizi çevreleyen evrene bakıp “Tüm bunlar nasıl oluşmuş olabilir?” diye düşünün. Her şeyin bir oluru bulunur. Asıl soru, nasıl olur?

Mesleğinizi icra ederken karşılaştığınız tepkileri/durumları toplumsal cinsiyet bağlamında nasıl aktarabilirsiniz?

Yolun başındayken insan bazı şeylerin farkında olmayabiliyor. “Daha çok çalışırsam bu sorunlar olmaz.” diyorsunuz, hatayı sadece ve sürekli kendinizde arıyorsunuz. Aldığım olumsuz yanıtları, kimi zaman baskıcı kimi zaman engelleyici kimi zaman da alaycı tavırları düşündüğümde “Kadın değil de erkek olsaydım yine bu cümleleri duyar mıydım?” diye değerlendirdiğimde ne yazık ki büyük bir kısmının cevabının hayır olduğunu gördüm. Bunun üzerine bir bilim kadını olarak özellikle kız çocuklarına yol açmam gerektiğini fark ettim. Katıldığım etkinliklerde daha çok kadın araştırmacının yer alması için düzenleme ekiplerini uyarmaya, kendim katılamayacağım etkinliklere başka kadın araştırmacıları önermeye özen göstermeye başladım. Özellikle kız çocuklarına bilim kadınlarını rol model olarak sunacak Yıldız Yolu projesi de böyle ortaya çıktı. Pandemi nedeniyle bir süreliğine askıya almış olsak da ilk fırsatta Türkiye’nin 35 ilini gezip bilim kadınlarını ve uzayı çocuklara anlatacağız.

Sizin mesleğinizde çalışmak isteyen bir kız çocuğuna ne söylemek istersiniz?

Kolay değil ama çalışırsan ve inanırsan yapabilirsin. Ne kadar zor olsa da inandığın amaç uğruna yorulmak kadar güzeli yok. Birçok defa yorulacak, birçok defa tökezleyeceksin. Böyle zamanlarda kendinden şüphe duyma. Dinlenip güç toplayıp durumu farklı açılardan değerlendirip, farklı yöntemler öğrenip yeniden denemekten sakınma. Belki bir gün başka bir seçeneğin senin için daha iyi olduğuna karar vereceksin, vazgeçmek istiyorsan vazgeçmekten de korkma. Vazgeçmek ya da yönünü değiştirmek başarısızlık değildir, yeter ki başkaları dediği için değil kendi kararın ve kendi iç huzurun için olanı yaptığından emin ol. Yalnız değilsin. Başarabilirsin.